Bu rapor çok konuşulacak!

Edirne’nin seçilmiş siyasilerinin de söz sahibi olduğu 2019 yılı bütçesi 88 milyon TL, 2020 yılı bütçesi 196 milyon 500 bin TL olan İl Özel İdaresi’nin 2019 yılı Sayıştay Başkanlığı tarafından yapılan Sayıştay Denetim Raporu dudak uçuklattı.

Edirne İli ve ilçelerine yapılacak yatırımlar başta olmak üzere yatırımların planlanması,ödeneklerin ayrılması ve tahsis edilmesi gibi önemli konuların karar mercii olan İl Özel İdaresi’ne gelen Sayıştay denetçileri 2019 yılı için hazırladıkları raporu 2020 Nisan ayında tamamlayarak 25 bulgu tespiti yaptı ve hataları tek tek kaleme alarak Kamu idaresi tarafından cevaplandırılmasını istedi.

62 sayfadan oluşan ve Uzman Denetçi Seyhan Sever ,Ekip Başkanı Burcu Sevinçler,Denetçi Ömer Duran,Grup başkanı Nuray Yılmaz tarafından 27 Nisan 2020 tarihinde tamamlanan rapor İl Özel İdaresine gönderildi.

2019 yılı içerisinde yapılan tüm harcamalar,yatırımlar,ihaleler, hizmet ve mal alımlar ve bunların kayıt altına alındığı tüm evrakları inceleyen denetçiler 25 bulgu başlığı altında sıraladığı hatalarda akıl almaz tespitler yaptı ve bunların nedenlerini sordu.

Teşkilat Yapısı,Personel Dağılımı, Personel Sayısının Seyri, Edirne İl Özel İdaresinin Kurduğu ve/veya Sermaye Ortağı Olduğu Şirketler, 2019 Yılı Gider ve Gelir Bütçeleri İle Gerçekleşen Tutarlar, 2017 – 2019 Dönemi Bütçe Giderlerinin Ekonomik Sınıflandırma Açısından Seyri, 2017 – 2019 Dönemi Bütçe Gelirlerinin Ekonomik Sınıflandırma Açısından Seyri, Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı Yerine Giderler Hesabında İzlenmesi Gereken Tutarlar, Mülkiyeti Edirne İl Özel İdaresine Ait Tahsisli Taşınmazlar, Köylere Hizmet Götürme Birliklerine Yapılan Aktarmalar, Eksik Nakit Tablosu, Hakedişi Bulunmayan Hizmet Alımları ve Yapım İşleri, Piyasa Fiyat Araştırması Olmaksızın Tek Firmadan Yapılan Alımlar, İl Özel İdaresi 2f/f ve 22/d Doğrudan Temin Limitleri, Pazarlık Usulü İle Kiraya Verilen Taşınmazlar, İhale Yapılmaksızın Kiraya Verilen Taşınmazlar, Kiralanan Taşınmazlar, 4734 sayılı Kanun 21/b Kapsamında İhale Edilen İşlerin Listesi, Teknik Personel Çalıştırma Şartı Aranmamış Olan İhaleler, Alt Yüklenici Sözleşmesine Ait Damga Vergisi Aranmayan Yapım İşleri, Yasaklılık Kontrolü Yapılmayan İşler, Alt Yüklenicileri Kapsamayan All Risk Sigortalarının Bulunduğu Yapım İşleri gibi konuları tek tek inceleyen denetçiler 25 bulgu başlığı altında sıraladığı olaylar da gerek rakamsal değerler gerekse yapılan işlerdeki ödemelerdeki anormallikleri işaret ederek bazı usulsüzlüklere dikkat çekti.

2019 Yılı Gider ve Gelir Bütçeleri İle Gerçekleşen Tutarlar arasında yüzde 260’ın üzerinde farklılık olduğu tespit edilirken,bu farkın nedenlerini tespitlerinde sıraladı.

Denetçiler 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ve ilgili diğer mevzuat uyarınca, Edirne İl Özel İdaresince Kamu İç Kontrol Sisteminin oluşturulması, uygulanması, izlenmesi ve geliştirilmesi çalışmaları kapsamında, Kamu İç Kontrol Standartları Uyum Eylem Planı hazırlanmadığını, İç Kontrol İzleme ve Yönlendirme Kurulu, üst yöneticinin onayı ile görevlendirilmiş olsa bile Edirne İl Özel İdaresi Kamu İç Kontrol Standartları Eylem Planı hazırlanmadığını,bu nedenle Eylem Planlarına ilişkin yıl içinde herhangi bir değerlendirme raporu düzenlenmemiş ve dolayısıyla da Hazine ve Maliye Bakanlığı, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne herhangi bir rapor göndermediğini tespit etmiş.

222 sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’nun 76’ncı maddesinin (b) bendinde; “Özel idare bütçelerine, bu kanun hükümleri gereğince sağlanacak gelirler hariç ve 1960 mali yılında ilköğretime tahsis edilen miktardan az olmamak üzere, yıllık gelirlerinin en az yüzde 20 si oranında konulacak ödenekler”. 81’nci maddesinde ise; “76 ncı ve 77 nci maddelerde ilköğretime tahsis edilen ödenek veya gelirler 78 inci maddede gösterilen işlerden başka hiçbir yere sarf edilemez, başka fasıllara nakledilemez.”denilmesine rağmen ilköğretim giderleri için ayrılan payların özel idare giderlerinin finansmanı için kullanıldığı tespit edilmiş. 2019 yılı sonuna kadar bahsedilen mevzuat hükümlerine aykırı şekilde tahsisli ödeneklerden 65.269.512,14 TL kullanılmak suretiyle kaynağı olmayan taahhütlerin altına girilmiş ve özel idarenin finansmanı bu şekilde karşılanarak nakit eksikliği giderilmeye çalışılmış.

İl Özel İdaresinin 2019 yılı denetim raporunda en çok göze çarpan ise Edirne İl Özel İdaresi tarafından 2019 yılı bütçesinde hizmet alımları için toplam 11.463.982,46 TL, mal alımları için 35.832.007,94 TL ödenek ayrıldığı,Kurum tarafından 4734 sayılı Kanunun 21/f ve 22/d maddeleri kapsamında 2.169.512,18 TL tutarında hizmet alımı, 6.324.088,63 TL tutarında mal alımı yapıldığı görülmüş,söz konusu alım bedellerinin, yıllık bütçe ödeneğinin %10’unu aştığı, buna rağmen aşılan kısım için Kamu İhale Kurulundan uygun görüş alınmadığı tespit edilmiş.Yani 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 21/b maddesi “Doğal afetler, salgın hastalıklar, can veya mal kaybı tehlikesi gibi ani ve beklenmeyen veya idare tarafından önceden öngörülemeyen olayların ortaya çıkması üzerine ihalenin ivedi olarak yapılmasının zorunlu olması”şartı aranmaksızın varmış gibi gösterilerek işlerin bir şekilde yaptırılmış olması.

Yine bir başka bulguda İdare tarafından gerçekleştirilen doğrudan temin ödemelerinde, hak sahiplerine ilişkin vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin aranılmadığı ve işverenlerin Sosyal Güvenlik Kurumuna borçlarının olup olmadığına dair sorgulamanın yapılmadığının görüldüğü, İdare tarafından gerçekleştirilen ödemelerde, hak sahiplerine ilişkin vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belgenin aranmadığı, ayrıca kanun’da, söz konusu zorunluluğa rağmen borcun olmadığına dair belgeyi aramaksızın ödeme yapanlara ve işlem tesis eden kurumlara idari para cezasının verileceği düzenlenmiş olup ilgili tebliğ’de de idari para cezasının her bir ödeme ve işlem için ayrı ayrı olmak üzere tatbik edileceği hüküm altına alınmış,ancak idare tarafından gerçekleştirilen vadesi geçmiş borç durumunu gösterir belge arama zorunluluğu bulunan ödemelerde, bu belgenin aranılmadığının görüldüğü yazılmış.

İdare tarafından gerçekleştirilen hakediş ödemelerinde işverenlerin, Sosyal Güvenlik Kurumuna ilişkin muaccel borçlarının bulunup bulunmadığı hususunda sorgulama yapılmadığı görülmüş ve mevzuat hükümleri değerlendirildiğinde idare tarafından gerçekleştirilen hakediş ödemelerinden önce işverenlerin, SGK’ya borcunun olup olmadığının elektronik ortamda sorgulanması şayet ilgililerin borcu yok ise ödemenin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. İlgili işverenlerin SGK’ya borcu olması halinde ise söz konusu borca mahsup edilmek üzere hakedişten kesinti yapılması ve anılan kesintinin kurumun banka hesabına yatırılması gerektiği değerlendirilmektedir.Öte yandan söz konusu yükümlülükleri yerine etirmeden hakediş ödemesi yapan ilgililer hakkında genel hükümlere göre idari ve cezai işlem yapılacağı mevzuat ile hüküm altına alınmıştır. Ancak idare tarafından işveren hakedişlerinin ödenmesi öncesinde ilgililerin SGK’ya borcunun bulunup bulunmadığına ilişkin gerekli sorgulamaların gerçekleştirilmediği görülmüş.Bu itibarla işveren hakedişlerinin ödenmesi öncesinde ilgililerin Sosyal Güvenlik Kurumu borçlarına ilişkin sorgulama yapılmamasının mevzuata uygun olmadığı ve söz konusu husus uyarınca kurumun idari yaptırıma maruz kalabileceği değerlendirilmiş.

Özel İdare satın alma birimi tarafından piyasadan alınacak olan mal ve hizmetlere ilişkin doğrudan temin limitleri belirlenmiş olmasına rağmen bu limitlere yakın bedellere kadar rakamların dayandırıldığı, aynı ihale konusu içinde yer alabilecek nitelikteki mal ve hizmet alımları ile yapım işlerinin, tek seferde ihale yoluyla temin edilmesi veya yaptırılması yerine, kısımlara bölmek suretiyle doğrudan temin yöntemi kullanılarak gerçekleştirildiği görülmüş. (2019 yılı için söz konusu limit tutarı 30.101,00 TL’dir)

İdarenin mal alımı için doğrudan temin limitlerini açıkça aştığı ve ihale yapması ve piyasadan yasal olarak 3 teklif alması şartı varken bunları es geçtiği ve ödemeleri sırası gelmeden yaptığı görülmüş, bunlardan 648 adet iş için örnekle; İl Kültür Turizm Müdürlüğü ilimizi tanıtım amaçlı broşür basılması işi için tek bir ihale ile yapılması mümkünken tek bir firmaya 47.500 TL ödeme yapıldığı, İlköğretim hizmetlerinde kullanılmak üzere yazıcı, toner alım işi için tek bir ihale ile yapılması mümkünken tek bir firmaya 59.410,00 TL ödeme yapıldığı, İdare yol çalışmalarında kullanılmak üzere asfalt serimi için bitüm malzeme nakliye işi tek bir ihale ile yapılması mümkünken, tek bir firmaya 142.593,28 TL ödeme yapıldığı ve bunun gibi bir çok eğitim kurumunda yapılan tadilat ve bakım onarım çalışmalarının belirli miktarlarda yapıldığının anlaşıldığı belirtilmiş.

Edirne Valiliği Özel kalemi başta olmak üzere bazı birimlerde fiyat araştırması yapmadan sadece belirlenen kişi veya kişilerden mal alımı yapılmasının dikkat çekici olduğuna vurgu yapan denetçiler yapılan incelemede 2019 yılı içerisinde özellikle iki firmadan 658.224,03 TL ve 277.867,12 TL tutarında yoğun şekilde mal veya hizmet alımı yapıldığı ve piyasa fiyat araştırmasının sadece alım yapılan firmaların tekliflerinden oluştuğunun tespit edildiğine vurgu yapmış.İdare tarafından bazı mal veya hizmet alımlarının piyasa fiyat araştırması yapılmadan doğrudan temin usulüyle yapıldığı görülmüş, Edirne İl Özel İdaresinin harcama belgeleri üzerinde yapılan incelemede doğrudan temin ya da pazarlık usulüyle yapılan mal ve hizmet alımlarının mevzuatta öngörülen % 10’luk sınırı aşmasına rağmen aşan kısım için Kamu İhale Kurumu'ndan uygun görüş alınmadığı tespit edilmiştir.Yönetmelikten anlaşılacağı üzere sözleşme veya şartnamedeki hükümlere göre yerine getirilmesi gereken taahhütlerin bedellerinin ödenmesinde yapım işleri ve hizmet işleri için hakediş raporu düzenlenmesi gerekmektedir. Ancak incelemelerde doğrudan temin yoluyla gerçekleştirilen yapım işleri ve hizmet alımlarına ilişkin hakediş raporları düzenlenmediği görülmüş.

Doğrudan temin usulü ile gerçekleştirilen bazı hizmet alımlarına ve yapım işlerine ait ödeme dosyalarında hakediş raporlarının bulunmadığı tespit edilmiş.

Her fırsatta işçinin sırtında olan ve sözde haklarını savunması gereken sendikalarında işçi izinleri konusunda üzerine gitmediği ve gitme gereği duymadığı bir konuda çalışan işçilerin izinlerinin kullandırılmaması. Edirne İl Özel İdaresinin 2019 yılı incelemelerinde işçilerin yıllık izinlerinin kanuna uygun şekilde kullandırılmadığı, çalışan 94 işçinin toplam 4093 gün kullanılmamış yıllık izninin bulunduğu görülmüş.

İl Özel İdaresinin mali iş ve işlemlerinin incelemesinde, 320 Bütçe Emanetleri Hesabında kayıtlı tutarlardan yapılan ödemelerin mevzuat hükümlerine aykırı olarak muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre yapılmadığı, nakit durumunun uygun olması halinde kayıt sırası gözetilmeksizin ödeme bekleyen tüm alacaklılara %30-%40 arasında belirlenen oranlarda ödeme yapıldığı, belli bir limitin altında alacağı olanlara öncelik verildiği tespit edilmiş.

İl Özel İdaresi giderlerinin muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenmediği görülmüş.

Edirne İl Özel İdaresinin mülkiyetinde olan gayrimenkullerden kiraya verilenlerin Mahalli İdareler Detaylı Hesap Planında yer alan hesap kodları itibariyle muhasebe kayıtlarında yer alması hem Yönetmeliğin hem de Muhasebat Genel Müdürlüğünün yazıları gereğidir.Ancak bu mülklerin kiralanmasına ilişkin işlemler muhasebe kayıtlarında gösterilmemiştir. Kiraya verilen duran varlıkların kayıtlı değerleri üzerinden anılan hesaplarda takip edilmemesi nedeniyle Edirne İl Özel İdaresinin mali tablolarında 993 Maddi Duran Varlıkların Kira ve İrtifak Hakkı Gelirleri Hesabı 699.734,16 TL eksik yer almaktadır.

Edirne İl Özel İdaresi bütçesinden 5355 sayılı Kanun’un 18’inci maddesinin beşinci fıkrası hükmüne uygun olmayan 605.000 TL tutarında aktarma yapılmış olup, bunlar aşağıdaki tabloda yer almaktadır.

İl özel idaresi bütçesinden köylere hizmet götürme birliklerine yapılan ödenek aktarmalarının somut projeler karşılığı olmadığı ve ayrıca bakanlıklar ile merkezi idare kapsamındaki kuruluşlar tarafından il özel idaresine aktarılmış olan yatırım ödeneklerinin mevzuata aykırı olarak köylere hizmet götürme birliklerine aktarıldığı tespit edilmiştir.

Bakanlıklar ve Merkezi İdare kapsamındaki kuruluşların kamu yatırım programında yer alan projelerine ait yatırımları için bütçelerinde ayrılan yatırım ödeneklerinin, İl Özel İdaresi tarafından mevzuata aykırı olarak Köylere Hizmet Götürme Birliklerine aktarıldığı tespit edilmiştir.

2019 yılı yatırım programında yer alan, Bakanlık ve Merkezi İdare kuruluşlarına ait projelere ayrılan yatırım ödeneklerinden, 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6’ncı maddesi hükümleri kapsamında gerçekleştirilmesi için Edirne İl Özel İdaresine aktarılan tutarlardan yapılan yapım işlerinin “Giderler” hesabında muhasebeleştirilmesi gerekirken hatalı olarak “Yapılmakta Olan Yatırımlar” hesabında izlendiği tespit edilmiştir.

2019 yılı yatırım programında yer alan Bakanlık ve Merkezi İdare kuruluşlarına ait projelere ayrılan yatırım ödeneklerinden 5302 Sayılı İl Özel İdaresi Kanunu’nun 6’ncı maddesi hükümleri kapsamında gerçekleştirilmesi için Edirne İl Özel İdaresine aktarılan ve aşağıdaki listede yer alan 955.000,00 TL tutarındaki ödeneğin Edirne İl Özel İdaresince tekrar Köylere Hizmet Götürme Birliklerine aktarılmasının mevzuata uygun olmadığı değerlendirilmektedir.

25 bulgunun tek tek raporlandığı denetimde şimdi sözün Edirne Valisi Ekrem Canalp ve encümen üyeleri ile il özel idaresi sorumlularında olduğu ifade ediliyor.

Edirne Valisi Ekrem Canalp’in konu üzerinde titizlikle durduğu ve bazı personelin görevden aldığı yada alacağı edindiğimiz bilgiler arasında yer alırken,Edirne Valisi görevine gelmeden önce bu ve benzer konularda uzman olduğu bilinen Vali Canalp’in ne tür bir tavır sergileyeceği ise merak konusu.Yaşanan gelişmeler üzerine siyasi baskı olup olmayacağı kamu oyu tarafından merakla beklenirken, yukarıda özetle anlatılan işlerin kimlere yaptırıldığı,ödemelerin nasıl aktarıldığı,aynı kişilerle temasın veya hizmet ve mal alımlarının yapılmasının nedenlerinin bilindiği ancak iyi araştırılması gerektiği ifade ediliyor.